در نظام حقوقی ایران، ضمانت یکی از مهم‌ترین ابزارها برای آزادی موقت متهمان است. قاضی پس از بررسی پرونده، ممکن است برای جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم، قرار تأمین کیفری صادر کند. این قرار معمولاً به شکل وثیقه یا ضمانت اجرا می‌شود تا اطمینان حاصل شود که متهم در جلسات دادرسی حضور خواهد داشت.
دو گزینه رایج برای ضمانت عبارت‌اند از:
- سند ملکی که به‌عنوان وثیقه به دادگاه ارائه می‌شود.
- فیش حقوقی که ضامن با ارائه آن، متعهد می‌شود در صورت عدم حضور متهم، مبلغ تعیین‌شده از حقوق او کسر گردد.
هر دو روش در قوانین پذیرفته شده‌اند، اما شرایط، ریسک‌ها و مزایای متفاوتی دارند. بسیاری از خانواده‌ها نمی‌دانند کدام گزینه برای پرونده آن‌ها مناسب‌تر است: ضمانت با فیش حقوقی یا ضمانت با سند ملکی؟
در این مقاله به بررسی کامل تفاوت‌ها، مزایا و معایب هر کدام می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که در چه شرایطی استفاده از خدماتی مانند اجاره سند برای آزادی زندانی منطقی‌تر خواهد بود.
مفهوم ضمانت و انواع آن
ضمانت در دادگاه ابزاری است که به کمک آن، آزادی موقت متهم امکان‌پذیر می‌شود. قانون آیین دادرسی کیفری انواع مختلفی از قرارهای تأمین را پیش‌بینی کرده که هدف اصلی آن‌ها، حضور به‌موقع متهم در دادگاه و جلوگیری از فرار یا اختفای اوست.
دو نوع رایج ضمانت که در پرونده‌های حقوقی و کیفری بیشتر استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
۱. ضمانت با فیش حقوقی
در این روش، یک کارمند رسمی یا دارای حقوق ثابت به‌عنوان ضامن معرفی می‌شود. او فیش حقوقی خود را به دادگاه ارائه می‌دهد و تعهد می‌کند که متهم در جلسات دادرسی حاضر خواهد شد. در صورت عدم حضور متهم، دادگاه می‌تواند از حقوق ماهانه ضامن مبلغ وثیقه یا وجه‌الکفاله را برداشت کند.
- این نوع ضمانت بیشتر برای پرونده‌های سبک‌تر و وثیقه‌های کم‌ارزش کاربرد دارد.
۲. ضمانت با سند ملکی
در این حالت، متهم یا ضامن یک سند ملکی شش دانگ و معتبر را به دادگاه ارائه می‌دهد. دادگاه ارزش ملک را از طریق کارشناسی رسمی بررسی می‌کند و در صورت کافی بودن، متهم آزاد می‌شود.
- این نوع ضمانت در پرونده‌های سنگین‌تر و زمانی که مبلغ وثیقه بالاست استفاده می‌شود.
شرایط و موانع استفاده از فیش حقوقی به عنوان ضمانت
فیش حقوقی یکی از مدارکی است که در برخی از دادگاه‌ها به‌عنوان ضمانت پذیرفته می‌شود. بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، ارائه فیش حقوقی توسط یک کارمند رسمی یا فردی که شغل ثابت دارد می‌تواند به‌عنوان تضمین حضور متهم در دادگاه استفاده شود.
برای پذیرش فیش حقوقی، شرایط زیر الزامی است:
- ضامن باید کارمند رسمی یا پیمانی با حقوق ثابت باشد تا امکان کسر مبلغ از فیش حقوقی او وجود داشته باشد.
- میزان حقوق باید با مبلغ تعیین‌شده توسط دادگاه تناسب داشته باشد؛ معمولاً دادگاه‌ها با فیش‌هایی که توانایی پوشش کامل وجه‌الکفاله را ندارند موافقت نمی‌کنند.
- ضامن باید مدارک تکمیلی مانند حکم کارگزینی و گواهی اشتغال به کار را نیز ارائه دهد تا اعتبار فیش حقوقی تأیید شود.
با وجود این شرایط، استفاده از فیش حقوقی محدودیت‌های جدی دارد:
- در پرونده‌هایی با وثیقه‌های سنگین، فیش حقوقی به تنهایی کافی نیست و دادگاه آن را نمی‌پذیرد.
- در جرایم کیفری مهم مانند قتل یا قاچاق مواد مخدر، ضمانت با فیش حقوقی عملاً امکان‌پذیر نیست.
- اگر ضامن شغل خود را از دست بدهد یا تغییر وضعیت دهد، فیش حقوقی بی‌اعتبار خواهد شد و متهم در معرض بازداشت قرار می‌گیرد.
شرایط و موانع استفاده از سند ملکی به عنوان ضمانت
سند ملکی رایج‌ترین و مطمئن‌ترین نوع ضمانت در دادگاه‌هاست. وقتی قاضی قرار وثیقه صادر می‌کند، معمولاً سند ملکی به‌عنوان نخستین گزینه مورد قبول قرار می‌گیرد. برای پذیرش سند ملکی شرایط زیر ضروری است:
- سند باید شش‌دانگ و به نام وثیقه‌گذار باشد.
- ملک نباید در رهن بانک یا دارای بدهی ثبت‌شده باشد.
- ارزش ملک باید توسط کارشناسان رسمی دادگستری ارزیابی و با مبلغ تعیین‌شده توسط قاضی هم‌خوانی داشته باشد.
- سند باید رسمی و ثبت‌شده در اداره ثبت اسناد باشد.
اما این روش نیز خالی از اشکال نیست:
- فرآیند کارشناسی و ثبت سند زمان‌بر و هزینه‌بر است.
- در صورت عدم حضور متهم، کل ملک به نفع دادگاه ضبط خواهد شد که ریسکی سنگین برای وثیقه‌گذار محسوب می‌شود.
- در پرونده‌های بسیار بزرگ یا جرایم خاص، حتی سند ملکی با ارزش بالا هم ممکن است از سوی قاضی کافی تشخیص داده نشود.
مقایسه مزایا و معایب فیش حقوقی در برابر سند ملکی
برای مبالغ پایین و فوریت زمانی، فیش حقوقی عملی‌تر است. در پرونده‌های سنگین و وثیقه‌های بالا، سند ملکی عموماً تنها گزینه قابل پذیرش است.
در چه شرایطی گزینه فیش حقوقی مناسب‌تر است؟
فیش حقوقی زمانی کارآمد است که ارزش وثیقه تعیین‌شده از سوی دادگاه پایین باشد و متهم یا خانواده او امکان دسترسی به سند ملکی نداشته باشند. اگر ضامن شغل ثابت با حقوق ماهانه کافی داشته باشد، دادگاه معمولاً این نوع ضمانت را برای پرونده‌های سبک‌تر می‌پذیرد. در واقع، این گزینه برای مواقعی مناسب است که:
- متهم یا ضامن درآمد ثابت و مطمئن دارند.
- مبلغ وثیقه پایین است و نیازی به وثیقه سنگین وجود ندارد.
- دسترسی به سند ملکی معتبر یا قابل قبول وجود ندارد.
در چه شرایطی گزینه سند ملکی ضرورت دارد؟
در بسیاری از پرونده‌های سنگین، قاضی تنها وثیقه ملکی را به‌عنوان تضمین معتبر می‌شناسد. حتی اگر ضامن دارای حقوق بالا باشد، فیش حقوقی برای جرایم جدی پذیرفته نمی‌شود. در این شرایط، ارائه سند ملکی تنها راهکار عملی برای آزادی متهم است. استفاده از این روش زمانی ضرورت پیدا می‌کند که:
- پرونده مربوط به جرایم سنگین مانند قتل، کلاهبرداری گسترده یا جرایم مواد مخدر باشد.
- مبلغ وثیقه بالاست و فیش حقوقی ضامن توان پوشش آن را ندارد.
- قاضی صراحتاً اعلام کرده باشد که تنها سند ملکی پذیرفته خواهد شد.
راهکارهای عملی برای خانواده‌ها
خانواده‌هایی که در شرایط اضطرار برای آزادی زندانی قرار می‌گیرند، باید با آگاهی تصمیم بگیرند. چند راهکار عملی می‌تواند مسیر را کوتاه‌تر و امن‌تر کند:
- همکاری با مؤسسات معتبر ارائه‌دهنده خدمات اجاره سند و فیش، تا فرآیند با سرعت و امنیت بیشتری انجام شود.
- بررسی اعتبار سند گذار یا ضامن پیش از امضای هرگونه قرارداد، چون مسئولیت حقوقی در نهایت بر عهده صاحب سند یا ضامن است.
- استفاده از مشاوره حقوقی پیش از انتخاب روش ضمانت، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی و انتخاب بهترین گزینه.
- در صورت امکان، ترکیب ضمانت‌ها (مثلاً ارائه بخشی از مبلغ از طریق فیش حقوقی و بخشی با سند ملکی) برای تأمین شرایط قاضی.
نتیجه‌گیری
ضمانت با فیش حقوقی و سند ملکی هر دو ابزار قانونی برای آزادی موقت متهم هستند، اما کارایی آن‌ها وابسته به نوع پرونده و مبلغ وثیقه است. فیش حقوقی برای پرونده‌های سبک‌تر و مبالغ پایین مناسب است و می‌تواند در زمان کوتاه‌تری نتیجه‌بخش باشد. در مقابل، سند ملکی به‌عنوان مطمئن‌ترین و پذیرفته شده ترین روش، در پرونده‌های سنگین و وثیقه‌های بالا کاربرد دارد.
خانواده‌ها باید توجه داشته باشند که هر دو روش با مسئولیت‌های حقوقی و مالی سنگینی همراه هستند و انتخاب نادرست می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد. به همین دلیل، استفاده از مشاوره حقوقی و همکاری با مؤسسات معتبر در زمینه اجاره سند یا فیش حقوقی، مانند خدماتی که در سایت وسیقه ارائه می‌شود، می‌تواند ریسک‌ها را کاهش داده و روند آزادی زندانی را سریع‌تر و امن‌تر کند.
بدون دیدگاه